Bu yazımda sizlere haksız arama suçundan bahsetmek istiyorum. Bu suç; Türk Ceza Kanunu’nun ikinci kitabının “Kişilere Karşı Suçlar” başlıklı ikinci kısmının “Hürriyete Karşı Suçlar”ı düzenleyen yedinci bölümünde düzenlenmiştir.
Haksız arama
Madde 120- (1) Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını arayan kamu görevlisine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
Bu hüküm; Uluslararası Belgeler (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m.8/1) ve iç hukuk normlarının (1982 Anayasası m.20) koruduğu özel hayatın gizliliğini ihlalin yaptırımını oluşturmaktadır.
Haksız arama suçunda korunan hukuki değer; kişinin özel hayatının gizliliğidir.
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun maddi unsurları; kamu görevlisinin hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını aramasıdır. Maddede “hukuka aykırı olarak” ibaresine yer verilerek, aramanın mevzuatın izin vermediği bir şekilde gerçekleşmesi hususu vurgulanmıştır. Kanun ve nizamların izin verdiği arama hallerinde suç oluşmayacaktır. Suçun gerçekleşmesi için kamu görevlisi görevini kötüye kullanarak veya yetkisini aşarak kişinin üstünü veya eşyasını aramalıdır.
Arama iki halde hukuka aykırı olabilir. Birincisi; kanunda belirtilen geçerli bir arama kararı olmaksızın ya da bu kararda belirtilen sınırlamalara uyulmaksızın aramanın yapılmış olmasıdır. İkincisi ise; arama sırasında uyulması gereken aramanın icrasına ilişkin yasal kurallara riayet edilmemesidir. Örneğin; konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde gece vakti arama yapılamaz. Ancak suçüstü veya gecikmesinde sakınca olan haller ile yakalanmış veya gözaltına alınmış olup da firar eden kişi veya tutuklu veya hükümlünün tekrar yakalanması amacıyla buralarda gece arama yapılabilir.
Kimsenin üstünü arama; kişinin üzerindeki elbiselerin, cebinin, el çantasının, yolculuk ediyor ise bavulunun aranması anlamına gelir. Üst araması; suçun önlenmesi veya suç iz ve delillerinin bulunup tespit edilmesi yahut bazı eşyaya el konulması gibi amaçlarla konutta veya tutuklama muamelesini takiben veya kolluk güçlerinin arama tarama yetkilerini kullanırken gerçekleştirilir.
Eşyanın aranması; kişiye ait her türlü taşınır veya taşınmaz eşya hakkında yapılan arama işlemidir. Araç içerisinde, konut içerisinde yapılan arama, kişinin bavullarının aranması bu kapsamdadır. Suçun faili; ancak kamu görevlisi olabilir. Mağdur; hukuka aykırı olarak üstü veya eşyası aranan kimsedir.
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun manevi unsurları; bu suç kasten işlenebilir. Suçun soruşturma usulü; suçun adli görevin icrası sırasında işlenmesi halinde, takibat genel hükümlere göre yapılır. Kamu görevlisi idari görev esnasında bu suçu işlerse, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
Yukarıda özetle bahsetmeye çalıştığım suç tipi ile hiçbir zaman ne fail ne de mağdur olarak karşılaşmamanızı diliyor, bu suç tipini görgü tanığı olarak görmeniz/duymanız halinde vatandaşlık görevi olarak mutlaka kolluk kuvvetlerine ihbar etmeniz gerektiğini hatırlatmak istiyorum. Sağlıklı ve huzurlu günler dileğiyle.
Avukat Gizem GONCE
Yorum Yazın