Onu anlatmak o kadar zor ki, nereden başlasam diye abartmıyorum belki iki gün düşündüm.
Eski “Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi” bugün “İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi” olarak onun adıyla anılır…
Orta yaş grubu hatırlar, bizlerin çocukluğunda ağızlara sakız olan bir deyim vardı, uçuk kaçık olanlara
"Bu adam tam Mazhar Osmanlık, gidip bir Mazhar Osman’a görünsene!" gibi sözlerle halkın gönlünde ve hafızasında derinliğine yer edip efsaneleşen Doktor Mazhar Osman’ın ismini sanırım hepimiz bir şekilde duymuşuzdur.
Hatta eski İstanbullular bilirler yakın zamana kadar, Bakırköy İncirli’ye gideceksek, minibüs şöförüne parayı uzatırken “Mazhar Osman’da ineceğim” denilirdi.
Mazhar Osman İsmi Bakırköy Akıl Hastanesi ile bütünleşmişti artık.
Mazhar hocanın bir çok anısı var.
Geçmiş zaman, tedavi ettiği bir hastası ile hastane bahçesinde “Düşünen Adam Heykeli’nin” önünde karşılaşınca, aralarında tartışma çıkar, hocaya kızan hasta;
"Bana bak deli herif" diye bağırmaya başlamış.
Hoca gülerek cevap vermiş,
“Asıl sen bana bak! Senin bana DELİ demen bir şey ifade etmez ama ben sana bir kere deli dedim mi, bir daha buradan çıkamazsın! Haddini bil kerata?”
Eski adıya “Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi” olarak anılırken, Mazhar Osman hocanın asistanlığını yapmış olan rahmetle andığımız Dr. Faruk Büyülkem girişimi ve zamanın Sağlık Bakanı Osman Durmuş’un onayı ile hastanenin adının başına Mazhar Osman konulması kararlaştırılmış fakat günümüzde kullanılmasına karşın o zamanlar Mazhar Osman adının hastaneye verilmesi hastane yönetimi tarafından tepki ile karşılanmış ve verilmemişti.
Hatta 1994-2003 yılları arasında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nin Başhekimliğini sürdüren Prof. Dr. Arif Verimli hoca 21 Mayıs 2002 tarihinde Hürriyet Gazetesi’ne vermiş olduğu bir röportajında konu ile ilgili olarak şöyle konuşmuştur:
"Mazhar Osman'a büyük saygı duyuyoruz ancak “Mazhar Osmanlık” deyimi yıllarca bir etiketleme, sembol olarak kullanıldı, psikiyatrik hastalıkların toplumda diğer hastalıklar gibi algılanmasını istiyoruz"
İşte Mazhar Osman hoca böyle bir semboldu. İsmi anıldığı an akla ilk gelen, akıl hastalığıydı.
Dünya çapında bilim adamı olan Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Usman’ı tanıyalım o zaman .
Asıl adı Mazhar Yusuf olan Mazhar Osman, 1884 yılında Batı Trakya’da Dedeağaç’ın Sofulu kasabasında dünyaya geldi. Genç Mazhar, liseyi bitirince Tıbbiye-i Askeriye’ye girdi, burada da üstün başarısı devam etti. Öğrencilik yıllarında içinde bulunduğu yoksulluktan ötürü ek işler yaparak tıp tahsilini sürdürdü. Kah meddahlık yaptı, kah hocalarının tavsiyesi ile evlerde ya da hastanelerde ölünün başında bekleyerek para kazandı.
1904 yılında yani daha 20 yaşında iken Askeri Tıbbiye Okulu’ndan Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Hocalarının tavsiyesiyle Akliye ve Asabiye kürsüsünde kalmaya karar verdi.
Mazhar Osman, 1908`de üç yıl süreyle Almanya’da, Berlin Üniversitesi’ne Psikiyatri dalında çalışmalar yapmak için gider, tıptaki son gelişmelere ilişkin öğrendiği mükemmel bilgi birikimi ile 1911 yılında yurda döner, fakat yurda döndüğünde onu bir hayal kırıklığı beklemektedir, resmi bürokrasi ile karşı karşıya kalır ve binbir güçlükle Gülhane Askerî Hastanesi’ne asistan olarak atanır.
1920 yılında o dönemde Türkiye’nin sahip olduğu tek akıl hastanesi olan Toptaşı Bimarhane’sinin (Tımarhane) Baştabiplik görevine başlar.
Mazhar Osman hastaneyi gezdiğinde gördüklerine inanamaz, hastane dedikleri yer sanki Orta Çağ’dan kalma bir mezbeleliktir. İçerdekilere de insan demek için bin şahit lazımdır. O günlerini şu sözleriyle anlatır:
"Hasta olarak üç yüz kadar canlı cenaze tesellüm ettim, ne karyolaları, ne yatakları, ne yorganları vardı. Çırılçıplak, uyuz ve bitli, açlıktan kımıldamaya mecali kalmamış, kendi pisliklerinin içinde istirahat eden biçare hastaları o halde gördüğümüz vakit, arkadaşlarımızla beraber gözyaşlarımızı güç zapt edebilmiştik."
Bu anısını anlattıktan sonraki yıllarda , idealist genç ekibiyle birlikte canını dişine takarak yılmadan çalışır ve bu ilkel sağlık kurumunu modern bir akıl ve sinir hastalıkları hastanesine dönüştürür.
Buradaki hastaları arasında; Ressam Fikret Mualla, Neyzen Tevfik, şair Abdülhak Hamit gibi ünlü isimler de vardı. Mazhar Hocanın konferansları da çok meşhurdu, her konferansına, otobüse doldurduğu delileriyle birlikte gider, hastalarını dinleyicilere gösterir, konferansının konusu ne kadar sıkıcı olursa olsun, akıcı konuşması ve nüktedanlığı sayesinde zevkle dinlenir hale getirirdi.
Konferanslarda sadece genç hekimler ve talebeler değil Abdülhak Hamid’den Cenap Şahabeddin’e, Süleyman Nazif’ten, Hüseyin Rahmi’ye kadar dönemin birçok kalbur üstü gazeteci ve yazarı da konferanslarının müdavimlerindendi.
Mazhar hocanın konferanslarında koridorlara kadar her yer tıka basa doluydu.
"Delilik bir hastalıktır; zatürre gibi, sarılık gibi, apandisit gibi... “ der, hastaları sahneye çıkartıp onlar üzerinde nasıl tatbikler yaptığını uygulamalı anlatırdı.
Bu sayede toplum, deliyi karşısında görür “Deli bir hastadır" bilincine varırdı.
Ona garibanların babası da diyebiliriz.
Öğrencileri Mazhar Osman’ı anlatırken minnetle yad eder ve onun cömertliğine dem vururlardı. İlime ve öğrencilerine çok değer verdiği için Prof.Dr. Ayhan Songar hoca anılarında ondan şöyle bahseder.
“Eskiden hayırsever insanlar gider, kendilerini belli etmeden camii kovuklarına para koyarmış. Akşam konuşursunuz birine borcunuz vardır, ne yapacağım diye düşünürsünüz, sabahleyin hastaneden çıkarken paltonuzu giyersiniz, bakarsınız cebinize zarfla para konmuştur, hoca’dandır biliriz. O zaman yurtdışına gitmek için yalnız profesörlere yolluk verirlerdi, halbuki asistanın gitmesi lazım ki bilgisini arttırsın. Her sene kendi yolluğunu alır, sonra bizi çağırırdı
‘’Kim gidecekse parayı o kullansın’’ derdi.
Bir bayram günü Cağaloğlu’ndaki evine kendisini ziyarete gittim, yaz bayramı hava sıcak, elini öptüm gencim, gidip gezeceğim.
Ayrılırken bana bir zarf verdi.
“Al bu zarfı şu adrese götür!” dedi.
Çıkarken de kendi kendime söylendim;
“Yahu şu tatil gününde bu angarya çekilir mi? İşin yoksa adres ara! Hoca bunu başka birisiyle yollayamaz mıydı?” söylene söylene aldım zarfı elime, üstünde terzi Andreo Menos’un adresi yazılıydı.
O zamanki İstanbul’un büyük terzilerinden biriydi, neyse gittim , zili çaldım, kapı açıldı:
“Buyurun!” dedi.
“Mazhar Osman Bey size bu mektubu yolladı” deyip zarfı uzattım, mektubu açtı okudu: Mektupta şunlar yazılıydı.
“Bu zarfı getiren zata bayram hediyesi bir İngiliz kumaşı elbise dikin!”
Sonra hoca ile karşılaşınca dedi ki: “Nasıl söylene söylene gittin, sürprizimi beğendin mi?” Sadece utanmıştım.
Atatürk’le ilgili bir anektodu da şöyledir:
Bir gün Mazhar Osman Atatürk’le sohbet etmektedir.
Bu sohbet esnasında bir ara Atatürk, Mazhar Osman’a sorar:
— Osman Bey, bu delilik nasıl bir şey?
— Gazi Paşam az da olsa herkeste bir parça vardır, deyince Atatürk:
— Ne demek istiyorsun, bende de mi var?
Hoşsohbet ve sözünü esirgemeyen biri olan Mazhar Osman:
— Ohooo… Sizde herkesten bin beteri var, içeride ve dışarıda dört iklim yedi cihana kafa tutmak akıllı adamın yapacağı iş mi?
Atatürk bu cevap karşısında dakikalarca gülmüştü.
Mazhar Osman, 31 Ağustos 1951de kalp yetmezliğinden vefat etti, olümü dünya bilim çevrelerinde de geniş yankılar uyandırdı, hocanın naaşı Ortaköy’den Cağaloğlu’ndaki evine getirildi, oradan Üniversiteye, ve nihayetin de Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi.
Hastaları onu çok severdi, ölümünden iki gün sonra, Bakırköy Akıl Hastanesi’nin “De Gaulle” isimli kıdemli hastası servisin penceresinden bahçedeki doktorlara seslendi:
"Doktor beyler, Mazhar Osman öldü diye uydurmuşlar, inanmayın siz, hiç Mazhar Osman ölür mü? Ne saçma şey! Bir zamanlar Atatürk için de öldü diye söylenti çıkarmışlardı."
Bunca insana iyilik eli değmiş olan sevgili hocamız, nurlar içinde uyusun.
Bir başka yazımda buluşmak üzere
Hoşçakalın, hoş kalın.
ESRA SONGÜLER
HABER CADDESİ EDİTÖRÜ
Yorum Yazın