İnsanlar Arasındaki Artan Güvensizlik: Nedenleri ve Yol Haritası
İnsanlar arasındaki artan güvensizlik, sosyal, teknolojik, politik ve psikolojik faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan karmaşık ve küresel bir olgudur.
En önemli nedenler şöyle sıralanabilir:
1. Toplumsal ve Ekonomik Belirsizlik
• Artan eşitsizlik: Zengin ile yoksul arasındaki uçurum dünya genelinde büyüyor. İnsanlar kendilerini dışlanmış veya tehdit altında hissediyor.
• İş güvencesizliği: Küreselleşme, otomasyon ve pandemi veya enflasyon gibi krizler, kontrol kaybı korkusunu tetikliyor.
• Sonuç: İnsanlar kurumlardan ve diğer insanlardan güvenlerini çekiyor, içlerine kapanıyor.
2. Dijital Medya ve Yanıltıcı Bilgi
• Filtre balonları: Algoritmalar çoğunlukla yalnızca kendi görüşümüzü teyit eden içerikleri gösteriyor. Bu da algıyı çarpıtıyor ve kutuplaşmayı artırıyor.
• Sahte haberler & komplo teorileri: Gerçek dışı bilgiler, doğrulardan daha hızlı yayılıyor ve siyasete, bilime hatta komşulara karşı güvensizliği körüklüyor.
• Siber zorbalık ve linç kültürü: Olumsuz çevrimiçi deneyimler, birçok insanın diğerlerine karşı daha temkinli ve şüpheci olmasına neden oluyor.
3. Sosyal Bağların Zayıflaması
• Bireyselleşme: Modern toplumlarda insanlar daha çok yalnız yaşıyor, aile bağları çözülüyor.
• Yer değiştirme sıklığı: Sık iş ya da ev değişikliği, uzun vadeli bağların kurulmasını zorlaştırıyor.
• Sonuç: Daha az yüz yüze temas, güven inşa etme fırsatlarını azaltıyor.
4. Politik Kutuplaşma
• Popülizm ve aşırılıkçılık: Politikacılar güvensizliği bilinçli olarak kullanıp grupları birbirine düşürüyor.
• Kimlik siyaseti: Din, etnik köken, ideoloji veya cinsiyet temelli ayrışmalar “biz ve onlar” çatışmasını artırıyor.
• Küresel örnekler: ABD başta olmak üzere Avrupa, Güney Amerika ve Asya’nın bazı bölgelerinde gözlemleniyor.
5. Sosyal ve Kültürel Değişimler
• Hızlı dönüşüm: Yeni teknolojiler, değer kaymaları ve göç, toplumsal belirsizliği artırıyor.
• Kuşak çatışmaları: Gençlerle yaşlılar arasındaki dünya görüşü farklılıkları, karşılıklı önyargıları besleyebiliyor.
• Sonuç: Diyalog yerine savunmacılık veya şüphecilik hâkim oluyor.
6. Psikolojik Etkenler
• Temel güvenin yitimi: Aldatılmak, toksik ilişkiler ya da sistemsel başarısızlıklar (örneğin ekonomik krizler) güvenme isteğini azaltıyor.
• Stres ve aşırı yüklenme: Sürekli uyarana maruz kalmak, empatiyi ve sabrı azaltıyor, bu da güvensizliği artırıyor.
• Negatiflik eğilimi: Beynimiz tehditlere daha güçlü tepki vermeye eğilimli olduğu için, güven oluşturmaktan çok güvensizlik daha çabuk gelişiyor.
7. Küresel Krizler
• Pandemiler: COVID-19, bilgi kirliliği ve belirsizlik ortamının nasıl güvensizlik doğurduğunu gösterdi.
• Savaşlar ve jeopolitik gerilimler: Ukrayna, Orta Doğu gibi bölgelerdeki çatışmalar korkuları artırıyor ve “öteki gruplara” karşı güvensizliği besliyor.
• İklim krizi: Varoluşsal tehditler, “herkes sadece kendini düşünüyor” algısını güçlendiriyor.
8. Ortak Anlatıların Kaybı
• Eskiden daha fazla ortak kültürel, dini ya da ulusal referans noktaları vardı.
• Günümüzde parçalanmış bilgi ve değer sistemleri içinde yaşıyoruz; bu da uzlaşmayı zorlaştırıyor.
• Sonuç: “Artık kime güvenebileceğimi bilmiyorum” hissi yaygınlaşıyor.
SONUÇ
Güvensizlik artıyor çünkü birçok insan kendini güvensiz, bunalmış ve yalnız hissediyor. Aynı zamanda bilgi ve görüşler parçalanmış durumda.
Bu, “insan doğasının kötüleşmesi” ile değil, daha çok toplumsal yapının karmaşıklaşması ve güveni destekleyen istikrarlı yapıların zayıflamasıyla ilgilidir.
Gündelik Hayatta Güveni Artırmak İçin 7 Günlük Eğitim Planı
Aşağıda, hem kendine hem başkalarına duyulan güveni artırmak için hazırlanmış 7 günlük bir plan bulabilirsin. Her gün en fazla 15–20 dakika sürer.
7 Günlük Güven Eğitimi Planı
1. Gün – Öz Güveni Güçlendirme
• Düşünme: Geçmişte güvendiğin ve pişman olmadığın 3 durumu yaz.
• Alıştırma: Güne şu cümleyle başla:
“Doğru kararlar alma gücüne sahibim.”
• Mini etkileşim: Kasada veya ofiste bilinçli bir şekilde birini gülümseyerek selamla.
2. Gün – Aktif Dinleme
• Düşünme: Sıklıkla kendini dinlenmemiş hissedebilecek 1–2 kişiyi düşün.
• Alıştırma: Bugün sadece dinleyici olacağın bir sohbet yap – bölme veya tavsiye verme.
• Akşam notu: Karşındaki kişinin tepkisini yaz.
3. Gün – Minnettarlık İfade Etme
• Düşünme: Son zamanlarda sana yardımcı olan 3 kişiyi yaz.
• Alıştırma: Bu kişilerden birine kısa ama içten bir teşekkür mesajı gönder.
• Farkındalık: Günün sonunda, kendini anlaşılmış hissettiğin bir anı hatırla.
4. Gün – Küçük Riskler Alma
• Düşünme: En çok hangi alanda (iş, arkadaşlık, aile) güvensizlik hissediyorsun?
• Alıştırma: Bugün küçük bir risk al – yardım iste veya bir kişisel bilgi paylaş.
• Akşam notu: Karşındaki kişinin tepkisini yaz.
5. Gün – Güvenilirlik Uygulama
• Düşünme: Yerine getirmediğin sözleri veya yapılacak işleri listele.
• Alıştırma: Bugün en az birini tamamla – küçük bile olsa.
• Mini etkileşim: Birine açıkça “Bana güvendiğin için teşekkür ederim” de.
6. Gün – Olumluya Odaklanma
• Sabah yazısı: “Bugün dürüst ve olumlu anlara bilinçli olarak dikkat edeceğim.”
• Alıştırma: Günün sonunda, güven hissettiren 3 karşılaşmayı yaz – bir gülümseme bile olabilir.
• Farkındalık: 5 dakikalık nefes egzersizi yap – “Kendimi güvene açıyorum” niyetiyle.
7. Gün – Topluluk Arayışı
• Düşünme: Kendini rahat hissettiğin bir grup düşün (aile, arkadaş çevresi, dernek, mahalle).
• Alıştırma: Bu grupla zaman geçir veya uzun süredir konuşmadığın biriyle iletişime geç.
• Tamamlama: Şunu yaz:
“Bu hafta güveni şu şekilde inşa ettim…”
Uzun Vadeli İpuçları
• Bu planı 3–4 hafta boyunca tekrar et.
• Yoğunluğu yavaşça artır – küçük jestlerle başla, zamanla geliştir.
• Bir “güven günlüğü” tutarak ilerlemeni görünür kıl.
Haftaya başka konuda buluşmak üzere hoşçakalın
HANIM DEMİRBAŞ
UZMAN PEDAGOG VE AİLE DANIŞMANI
Yorum Yazın