KANLI TABYA
Çıldır gölünden Kars'a dönerek 7 yıllık restorasyonun ardından Prof. Dr. Birgül Sönmez hocanın da büyük çabalarıyla 25 Kasım 2017'de açılan Kafkas Müzesine geldik. Müze Pazartesi hariç haftanın 6 günü, 08.00-17.00 saatleri arasında müze kartla gezilebilir.29 Bin 819 metrekare yüzölçümüne sahip olan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsisli bulunan Kanlı Tabya binasını 7 yıllık restorasyonun ardından tamamlanmış. Kars'a gelip de bu müzeyi gezip görmeden sakın dönmeyin. Dedelerimizin bu vatanı kurtarmak için eksi 40 derecede nasıl göğüs göğüse çarpışarak hayatlarını hiçe sayarak şehit olduklarını göreceksiniz. Bunu anlatmak için sözcükler yetersiz kalıyor. Tüm şehirlerimize minnetle, saygıyla, rahmetle. Ruhları şad olsun.
Şehitler yolu
Kanlı Tabya olarak bilinen noktada, dıştan taş bina görünse de içine girdiğiniz an savaşın soğuğu yüzünüzde patlıyor. İnteraktif hazırlanan müzeye girişte sola döndüğünüzde Sarıkamış harekatında donarak yaşamını yitiren 90 Bin Mehmetçiğimizi simgeleyen sonsuzluğa ve aynalar vasıtasıyla giden ışık kervanı 'Şehitler Yolu' çarıklar içinde mum şeklindeki lambalar sizi karşılıyor. Bu alanı gördüğünüzde Anıtkabiri ziyaret eder gibi, saygıyla, üzüntüyle izliyorsunuz ve dudaklarınızdan dualar dökülüyor. Buradan karşı hole geçerken Sarıkamış'ta esir alınan askerlerimizin eksi 40 derece soğukta, ayaklarında çarık, üzerlerinde yazlık kıyafetlerle yürüyüşleri karşılıklı iki perde de görsel ve işitsel olarak karşılıyor. Burada adeta çakılı kalıyorsunuz, uzunca müddet bu görüntüleri izliyorsunuz ve kendinize gelemiyorsunuz.
600 Mehmetçik şehit ediliyor
Osmanlı İmparatorluğu’nun 1677 tarihinde imzaladığı Karlofça Antlaşması’ndan sonra devletin doğu sınırlarında yeni savunma sistemleri oluşturmak amacıyla 1734 tarihinden başlayarak Kars şehrini doğudan Ruslara karşı, güneyden İran’a karşı savunacak tahkimatlar (Tabyalar) oluşturulmaya başlanmış ve 17. yüzyıl sonuna kadar bu çalışmalar devam etmiştir. Kanlı Tabya binası 1803 tarihinde Padişah III. Selim Dönemi’nde Yeni Tabya ismiyle yapılmış 46 adet tabyadan bir tanesidir. Kars merkezine bin 200 metre uzaklıkta, 18'inci yüzyılın başlarında Osmanlı Devletince doğu sınırlarını korumak için inşa edilen "Büyük Tabya"ya 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında 5 Temmuz 1828'de Rus General Paskeviç komutasındaki 5 tugaydan oluşan 14 bin kişilik Rus kuvvetleri, 70 top ve 20 bin mermilik mühimmatla gece baskını yaptı.
Rus'lar 4 Bin kayıp veriyor
Düşman kuvvetleri ile can siparane çarpışan tabyadaki bir taburdan oluşan 600 askerin şehit edildiği saldırı sonrası tabyaları düşürüp Kars Kalesi'ni ele geçiren Ruslar da 4 bin kayıp verdi. Askerlerin tamamı şehit edildiği ve göğüs göğüse yakın çatışmalar nedeniyle duvarlarının kanla kaplanması üzerine bu tabyanın adı Kanlı Tabya olarak anılmıştır. Kanlı Tabya binası Kars şehrini güney cepheden korumak için yapılmış ve günümüze kadar mimari özelliklerini koruyarak ulaşmış.
Komutanların fotoğrafları
Sarıkamışta Kar altında donmuş askerler anısına yapılmış olan bölüm de, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Doğu cephesinde yakın tarihimize yön veren Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Kazım Karabekir Paşa ve Halit Paşa gibi önemli askeri şahsiyetler ile Cihangiroğlu İbrahim Bey ile Kurt İsmail Paşa gibi yerel tarihi şahsiyetleri tanıtan panoların yer aldığı tanıtım salonundan oluşuyor. Bahçesinde ise 13 Ekim 1921 Kars Antlaşması için Kars şehrine gelen Rus askeri heyeti tarafından 15. Kolordu Komutanı olan Kazım Karabekir Paşaya hediye edilen ve Paşanın iki yıl süreyle Kars – Erzurum arasında Kolordu Komutanlığı yaptığı süre içerisinde seyahatlerinde kullandığı Beyaz Vagon da sergileniyor.
Günlük yaşam canlandırılmış
Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi’nde savaş döneminde tabya içerisinde ki günlük yaşamdan sahneler canlandırılmış. Tabya'da kalan askerlerin revir, ameliyathane ve mutfak bölümlerinde gerçeği aratmayan canlandırmalar yapılmış. edilmiş. Balmumundan figürleri yapılan askerlerin revirde tedavi edilmeleri, ameliyathanede doktorlarca ameliyatlarının gerçekleştirilmesi, koğuşta dinlenmeleri, mektup okumaları, mutfakta yemek yapmaları canlandırılmış.
Öylesine gerçek ki, kendinizi o anı yaşıyormuş hissediyorsunuz. .Müzede o dönemde tabyada, savaş meydanlarında ve yörede kullanılan savaş aletleri, koğuşta istirahate çekilen askerlerin mektup okuması, düşünmesi ve dolaşması canlandırılmış. Yine o günlerde tabya içerisindeki askerlerin iaşelerinin karşılanması için bulunan mutfakta çalışan askerlerin görüntüleri ve yine o dönem kullanılan malzemeler bulunmakta. Heybesinden, güğümünden ve yiyecek olan mısır, biber, kuru soğan, patates ve yumurtalar bulunmakta. Kovuşta ise askerlerin bazıları yaralı halde geziniyor, bazıları mektup okuyor bazıları da düşünüyor. Ayrıca o dönemlere ait top mermileri ve savaş malzemelerinin teşhir edildiği can korumalı oda bulunuyor. Kars'a gidip de bu müzeyi görmeden sakın dönmeyin.
Genco SABANCI
GAZETECİ-YAZAR
Yorum Yazın