Hayat bizi sık sık vicdanımız ve merhametimiz arasında bırakır. Bir yanda adalet duygumuz, doğrulara olan bağlılığımız vardır; diğer yanda ise başkalarının içinde bulunduğu durumu anlama ve onlara karşı şefkat gösterme eğilimimiz. Peki, böyle anlarda hangi sesi dinlemeliyiz? Katı bir adalet anlayışına mı sarılmalıyız, yoksa insanî duygularımıza mı kulak vermeliyiz?
Bu sorunun kesin bir cevabı yok. Çünkü vicdan ve merhamet, aslında birbirine zıt değil, aksine birbirini tamamlayan iki duygudur. Önemli olan, içinde bulunduğumuz duruma göre bu iki duygu arasında denge kurabilmektir.
Sınavda Kopya Çeken Arkadaş ; Doğru Ne, İyi Ne?
Diyelim ki çok yakın bir arkadaşınız, hayatında büyük önem taşıyan bir sınavda kopya çekiyor. Siz bunu fark ediyorsunuz ve içsel bir çatışmaya düşüyorsunuz. Eğer vicdanınızı dinlerseniz, bunu yetkililere bildirmeniz gerektiğini düşünürsünüz. Çünkü adalet duygunuz, herkesin kendi emeğiyle hak ettiği yere gelmesi gerektiğini söyler. Kopya çeken birine göz yummak, aslında dolaylı yoldan bu adaletsizliğe ortak olmak demektir.
Ancak merhamet devreye girince işler değişir. Belki arkadaşınızın özel hayatında büyük sıkıntılar yaşadığını, bu yüzden ders çalışmaya fırsat bulamadığını öğrenirsiniz. Belki bu sınavı geçemezse eğitim hayatı bitecek, ailesinin beklentilerini karşılayamayacak ya da psikolojik olarak daha büyük bir çöküş yaşayacaktır. Böyle bir durumda onu ele vermek vicdanınızı rahatlatsa da, merhametiniz buna engel olmak isteyebilir.
Peki, en doğru karar nedir? Belki de iki duyguyu da göz önünde bulundurmak gerekir. Arkadaşınızı yetkililere bildirmek yerine, onunla konuşarak neden böyle bir yola başvurduğunu anlamaya çalışabilirsiniz. Ona bu yolun yanlış olduğunu anlatabilir, gelecekte aynı hatayı yapmaması için ona destek olabilirsiniz. Böylece hem vicdanınızı rahatlatmış hem de merhametinizi göstermiş olursunuz.
İş Yerinde Terfi ; Hakkaniyet mi, Fedakârlık mı?
Bir iş yerinde yıllardır emek veriyorsunuz ve uzun zamandır beklediğiniz terfi için değerlendirmeye alınıyorsunuz. Ancak sizinle aynı pozisyon için yarışan diğer aday, son dönemde büyük bir aile krizi yaşadığı için performansında düşüş yaşamış. Ama geçmişte o da çok çalışkan ve başarılı biriydi.
Vicdanınız diyor ki: "Bu terfiyi hak eden benim. Bunca yıl emek verdim, fedakârlık yaptım, en iyi performansı ben gösterdim."
Merhametiniz ise şöyle fısıldıyor: "O zor bir süreçten geçiyor, belki bu terfi ona büyük bir moral olur. Benim için de önemli ama onun hayatında belki daha büyük bir fark yaratabilir."
Peki, burada en doğru karar ne olurdu? Kendi hakkınızı tamamen bir kenara bırakmak ve terfiyi ona devretmek belki iyi niyetli bir hareket olur, ancak sizin de emeklerinizin karşılığını almanız gerekmez mi? Belki de bu kararı yöneticinize bırakmak en doğrusu olacaktır. Eğer terfi size verilirse, arkadaşınıza manevi destek olabilir, iş yerinde ona yardımcı olabilirsiniz. Çünkü sadece vicdanlı olmak sizi katı ve sert biri yapabilir, sadece merhametli olmak da kendi hakkınızı savunamayan biri hâline getirebilir.
Dengeyi Kurmak ; Ne Zaman Vicdan, Ne Zaman Merhamet?
Vicdan ve merhamet, birbirine rakip değil, aksine birlikte hareket etmesi gereken iki önemli duygu. Önemli olan, hangi durumda hangi duygunun öncelikli olması gerektiğini görebilmek.
Fazla vicdan, insanı sert, hatta bazen acımasız yapabilir. "Doğru olanı yapmalıyım" düşüncesiyle hareket ederken, karşımızdakinin içinde bulunduğu durumu göz ardı edebiliriz. Bu da bazen haksızlığa yol açabilir.
Fazla merhamet ise insanı zayıf ve adaletsiz birine dönüştürebilir. "Ona yazık olur" diyerek sürekli taviz verirsek, hem kendimize hem de topluma karşı haksızlık etmiş oluruz. Çünkü bazen iyi niyet, uzun vadede kötü sonuçlar doğurabilir.
Bu yüzden hayatta en önemli şey dengedir. Her olayın koşullarına göre, vicdan mı yoksa merhamet mi baskın gelmeli, iyi analiz etmek gerekir. Zor kararlar verirken, hem adaleti hem de insaniyeti göz önünde bulundurarak hareket etmek en doğrusu olacaktır.
Peki, siz ne düşünüyorsunuz? Böyle bir durumda vicdanınızı mı yoksa merhametinizi mi dinlerdiniz?
Selma Adıgüzel
Yorum Yazın