Siz değerli okuyucularıma bu yazımda gerek ikili ilişkilerde gerekse ailesel ve akrabalık ilişkilerinde hukuki işlemlerin farklı sonuçlar doğurmasına sebep olan miras bırakanın muvazaalı işlemlerinden söz edeceğim.
Muvazaa; kişiler arasında yapılan işlemlerin amaçları ile gerçek niyetlerinin farklı olması durumudur. Örnek vermek gerekir ise; bir kişinin 3. kişi ile yaptığı hukuki ilişkideki amacının, asıl yapmak istediği ile aynı olmamasıdır. Son dönemde bireyler mallarının üzerine haciz işlemi yapılmaması için malvarlıklarını başka bir kişinin üzerine devretmekte ve bu işlemleri tapuda satış yapılmış olarak göstermektedirler. Buradaki asıl maksat; malvarlıklarının 3. kişilere satılması olmayıp, malvarlığının üzerine haciz konulmasının engellenmesi için başka bir kişiye ödünç olarak verilmesidir. Bu duruma mutlak muvazaalı işlem denilmektedir.
Nisbi muvazaa ise; taraflar arasında ortak bir karar ile işlem gerçekleşmektedir. Ancak gerçekleşen bu işlemi saklamak amacıyla farklı bir işlem olarak gösterilmesi durumuna nisbi muvazaalı işlem denilmektedir. Örnek vermek gerekir ise; bir kişi 3. bir kişiye malını bağışlamak istediği halde diğer mirasçıların bu duruma itiraz etmemesi için bağışlama işlemini satış işlemi olarak göstermesi haline nisbi muvazaalı işlem denilmektedir.
Miras hukukunda en çok karşımıza çıkan konu ise; miras bırakanın yaptığı muvazaalı işlemlerdir. Miras bırakan, gerek iradesini saklamak amacıyla yaptığı hukuki işlemler nisbi muvazaa niteliğinde olmaktadır. Miras bırakanın gerçek niyeti mirasçılarından mal kaçırmadır. Miras bırakan mal kaçırmak amacı ile gerçekleştirdiği hukuki işlemlere nisbi muvazaalı işlemler denilmektedir. Uygulamada en çok karşımıza çıkan, miras bırakanın mirasçısının miras hukukundan doğan hakkını kullanmasını engellemek maksadıyla gayrimenkul malını bir 3. kişiye bağışlamak istemesi fakat ileride mirasçısının itiraz etme hakkını kullanma ihtimaline binaen bu bağışlama işlemini tapuda satış olarak usulüne uygun yapılmış şekilde göstermesidir. Miras bırakanın mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla yapmış olduğu muvazaalı işlemlere “Muris Muvazaası” denmektedir.
Muris muvazaasında amaçlanan husus; mirasçıların tenkis davası açarak miras paylarını geri almalarını önlemektir. Miras bırakan mal kaçırmak amacıyla asıl yapmak istediği bağışlama işlemini tapu kütüğünde satış işlemi olarak göstermektedir ve saklı paylı mirasçılarının tenkis davası açmalarını engellemeyi amaçlamaktadır.
Ancak Muris muvazaasının birtakım şartları vardır. Şöyle ki;
Muris muvazaasının olduğunun kabul edilebilmesi için öncelikle görünen bir işlemin varlığı aranmaktadır. Yapılmak istenmeyen fakat niyeti saklamak maksadıyla yapılması gereken işleme görünmez işlem denilmektedir.
Bir diğer husus ise taraflar arasında muvazaa anlaşmasının yapılmış olmasıdır. Taraflar kendi aralarında muvazaalı işlemin neden yapıldığına ilişkin bir anlaşma yaptıklarında işbu anlaşmaya muris muvazaası anlaşması denilmektedir.
Üçüncü husus, miras bırakanın mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla hareket etmesidir.
Son husus ise; taraflar arasında asıl yapılması istenilen ve herkesten saklanan gizli bir sözleşme yapılmasıdır.
Muris Muvazaası 3. kişiler ile yapılmaktadır. Bu konuda kanunda bir sınırlama getirilmemiş olup, miras bırakan kötü niyetle muvazaalı işlemlerini istediği kişilerle yapabilmektedir.
AVUKAT GİZEM GONCE
Yorum Yazın